Πίσω από τις λέξεις: "Κυκλοφοριακό" ή μήπως μετακίνηση;

Μελετώντας και αντιστρέφοντας το ερώτημα

Με αφορμή τους νέους αυτοκινητόδρομους Αττικής και τις συζητήσεις περί αναγκαιότητας ή μη του όλου έργου. Κύριο επιχείρημα περί της προβαλλόμενης ως βέβαιης αναγκαιότητας - μέχρι και περιβαλλοντικά χρήσιμης! - είναι η λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος στην Αθήνα. Ρωτούν, λοιπόν, οι εμπνευστές, πράκτορες και ωφελούμενοι από τους απανταχού δρόμους: "Πώς θα λυθεί, κύριοι, το κυκλοφοριακό πρόβλημα στην Αθήνα;"

Επειδή ο τρόπος που τίθενται τα ερωτήματα καθορίζει εν μέρει - ή καμιά φορά και συνολικά - την απάντηση ποδηγετώντας τη σκέψη και τη βούληση, θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε πίσω από τις λέξεις τις κρυμμένες παραδοχές και επιδιώξεις.

Το ερώτημα, λοιπόν, που τίθεται έχει να κάνει με το λεγόμενο "κυκλοφοριακό πρόβλημα". Το πώς δηλαδή θα λυθεί το ζήτημα ότι τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν μποτιλιάρονται όλο και περισσότερο, μέχρις ασφυξίας, στους δρόμους της Αθήνας. Μάλιστα. Ας δούμε από κοντά το παραπάνω ερώτημα. Τι ακριβώς λέει; Τι ακριβώς εννοεί; Τι παίρνει ως δεδομένο; Και κυρίως: τι αποκρύπτει και, συνεπώς, πού και πώς καθοδηγεί; Ας το εξετάσουμε αρχικά λέξη προς λέξη.

Η λέξη "κυκλοφοριακό"

Η λέξη αυτή παραπέμπει ευθέως στην κίνηση - κυκλοφορία των οχημάτων. Τα οχήματα όμως, ως γνωστόν, δεν είναι έμψυχα και δεν έχουν καμία ανάγκη να μετακινηθούν ούτε να "κυκλοφορήσουν". Από μόνα τους μάλιστα δεν έχουν να πάνε πουθενά.

Η λέξη "πρόβλημα"

Ποιο ακριβώς είναι το "πρόβλημα"; Ότι τα αυτοκίνητα είναι τόσο πολλά που δεν χωράνε πλέον στους υπάρχοντες δρόμους.

Ποιος όμως γέμισε τους δρόμους με αυτοκίνητα;

Ποιος μας αναγκάζει και μας πειθαναγκάζει να μετακινούμαστε με αυτοκίνητο;

Ποιος μας έχει στερήσει το δικαίωμα στη γρήγορη, αξιόπιστη, εναλλακτική, φτηνή ή και δωρεάν μετακίνηση;

Ποιος θέλει να δει τον δείκτη κατοχής αυτοκινήτου ανά κάτοικο να αυξάνεται;

Η λέξη "λύση"

Με τη σειρά της, πάλι, η λέξη "πρόβλημα" κινητοποιεί αμέσως τις νοητικές διεργασίες του ανθρώπου προκειμένου να βρει "λύση". Η λύση αυτή αναγκαστικά θα λάβει υπόψη της τα δεδομένα του προβλήματος, όπως αυτά τίθενται. Και με αυτή τη λογική η λύση που προσφέρεται αβασάνιστα από τους ωφελούμενους από τους νέους δρόμους είναι η αύξηση του χώρου που πρέπει να δοθεί στο αυτοκίνητο.

Εδώ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα και η απάτη του λόγου ξεμπροστιάζεται. Επειδή, αναιδώς, κυνικά και αδίστακτα παραμερίζεται ο ένας πόλος του ζητήματος. Για να γίνουμε πιο σαφείς. Το ζήτημα έχει δύο πόλους: από τη μια τα "πολλά αυτοκίνητα" και από την άλλη τους "ανεπαρκείς-λίγους δρόμους". Έτσι, λοιπόν, η απάντηση που δίνεται δεν εξετάζει καθόλου τη μείωση των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν παρά μόνο την αύξηση των δρόμων. Μοιάζει με την περίπτωση της "εξίσωσης" των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών, η οποία όμως δεν εξέταζε τη μείωση του ορίου για τους άνδρες παρά μόνο την αύξηση του ορίου για τις γυναίκες. Αυτή η μονόφθαλμη προοπτική δεν είναι βεβαίως τυχαία ούτε προκύπτει από το γεγονός ύπαρξης χαμηλού δείκτη νοημοσύνης και λογικής.

Τελικά, τι είναι αυτό που θέλει και πρέπει να μετακινείται; Οι άνθρωποι ή τα αυτοκίνητα;

Η "λύση του κυκλοφοριακού προβλήματος" λοιπόν αποτελεί καθαρή χειραγώγηση της σκέψης σε πολλαπλά επίπεδα. Καταρχάς, συνειδητά και δολίως παραγνωρίζει και αποσιωπά το αυτονόητο γεγονός ότι αυτοί που θέλουν και πρέπει να μετακινούνται είναι οι άνθρωποι και όχι τα αυτοκίνητα.

Με αυτό το σκεπτικό το ερώτημα δεν είναι βεβαίως το πώς θα λυθεί το κυκλοφοριακό, αλλά το πώς θα μετακινούνται οι άνθρωποι γρηγορότερα, ευκολότερα και φθηνότερα. Και η απάντηση σε αυτό δεν είναι βεβαίως η επέκταση των οδικών αξόνων, ούτε η ευρύτερη χρήση των αυτοκινήτων, ούτε η περιβαλλοντική υποβάθμιση των γειτονιών, ούτε η τσιμεντοποίηση ολόκληρου του λεκανοπεδίου, ούτε η συνολική επίθεση στους ελεύθερους και μη εμπορευματοποιημένους χώρους, αλλά η αναβάθμιση και επέκταση κάθε μέσου μεταφοράς που σέβεται αφενός τον άνθρωπο και τις ανάγκες του και αφετέρου το περιβάλλον.

Επιπλέον, η επιλογή να προβάλλεται και να περιορίζεται η συζήτηση στο λεγόμενο "κυκλοφοριακό" είναι συνειδητή και ύποπτη. Περιορίζει το πεδίο σκέψης και δράσης του ανθρώπου σε μονόσημαντες, μονόφθαλμες προοπτικές προσπαθώντας να τον καταστήσει μονοδιάστατο και τελικά "οπαδό", που θα πρέπει να διαλέξει στρατόπεδο και ομάδα σε ένα στημένο από τα πριν παιχνίδι. Έτσι, που να μην διανοείται καν να αμφισβητήσει το ίδιο το ερώτημα και να προτάξει ένα άλλο.

Και επειδή πολλά ακούγονται και γράφονται, ότι δήθεν ο εχθρός είναι το Ι.Χ. αυτοκίνητο και η αντι-οικολογική συνείδησή μας (άκουσον - άκουσον), θα πρέπει να καταστεί σαφές και κάτι άλλο. Με το ίδιο ακριβώς σκεπτικό ότι τα αυτοκίνητα από μόνα τους δεν πάνε πουθενά, ο εχθρός δεν είναι ο εργαζόμενος κόσμος που προσπαθεί να φτάσει κάθε μέρα στη δουλειά του (ελαστική, επισφαλής, αμφίβολη, κακοπληρωμένη και όλο και πιο μακρινή) με κάθε τρόπο και, ακριβώς επειδή δεν βρίσκει άλλον τρόπο, καταφεύγει στη χρήση του Ι.Χ. αυτοκινήτου του. Ο εχθρός δεν είναι η συνείδηση του ανθρώπου που αναγκάζεται και πειθαναγκάζεται να ζει εξαρτημένος καταναλωτικά από δάνεια, δόσεις, κάρτες, "ευκαιρίες" και "μειώσεις τιμών".

Το να ενοχοποιείς έναν τρόπο ζωής (αν αυτό είναι ζωή) που άλλοι σου έχουν επιβάλει και να μεταβιβάζεις τις ευθύνες στο θύμα, που μάλιστα θα πρέπει και να τις αναλάβει στο ακέραιο, αποτελεί αφενός ύψιστη ηθική παρεκτροπή και αφετέρου απόπειρα συσκότισης των πραγματικών αιτίων και συγκάλυψης των πραγματικών ενόχων και εχθρών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις δίκαιες διεκδικήσεις αυτού του λαού.

Εχθρός μας είναι αυτοί που προσπαθούν να χειραγωγήσουν τη σκέψη και τη βούλησή μας, αυτοί που επιχειρούν να μην μας αφήσουν περιθώρια αμφισβήτησης, διεκδίκησης και αντεπίθεσης, αυτοί που συσκοτίζουν και παραπλανούν, αυτοί που μετατρέπουν το θύμα σε θύτη και καλλιεργούν μια αλλοτριωμένη συνείδηση σε έναν βολικά πειθήνιο οπαδό.